Hakaret Suçu Nedir? (TCK 125)
Hakaret suçu kişinin şeref ve onurunu koruma amacı taşıyan bir suç tipidir. Hakaret suçunun kanundaki tanımından yola çıkarak hakaret sayılan fiillerin ne olduğunu anlayabiliriz. Kanuna göre hakaret sayılan fiiller şunlardır;
- Bir kişinin şeref, onur ve saygınlığını rencide etmeye yönelik somut fiil veya olgu isnat etmek.
- Bir kişinin şerefine, onuruna ve saygınlığına söverek saldırmak.
Hakaret suçu toplumu oluşturan bireylerin şerefli ve onurlu bir yaşam sürmesini güvence altına almak ister. Suç TCK 125. maddede düzenlenmiştir. Ancak devam eden maddelerde suçun farklı biçimleri ve suçla ilgili farklı detaylar da yer almaktadır.
Hakaret Suçu Nasıl Oluşur?
Hakaret suçu, kanundaki suç tanımının unsurları gerçekleştiğinde oluşur. Yani kişinin onur, şeref ve saygınlığına karşı bir fiil, olgu isnat etmek veya sövmek şeklinde meydana gelebilir. Bu tanıma giren her tür fiil suçu oluşturmaktadır. Hakaret suçunun oluşumunda somut koşullar çok önemlidir. Her olay kendi içerisinde değerlendirilmelidir. Aynı kelime bir durumda hakaret olabilirken başka bir durumda olmayabilir.
Kamuya mal olmuş kişilere karşı hakaret daha dar yorumlanmaktadır. Bunun nedeni de bu kişilerin eleştiriye daha açık olması gerekliliğidir. Vatandaşa karşı edilen bir söz hakaret sayılabilecekken bir siyasetçiye aynı sözün edilmesi hakaret sayılmayabilir.
Hakaret suçunun gıyapta işlenmesi de mümkündür. Yani Çanakkale’de bulunan bir kişinin Balıkesir’de bulunan bir kişiye hakaret ederek hakaret suçunu işlemesi mümkündür. Hakaretin hedefi olan kişinin hakareti duyabileceği ya da algılayabileceği ortamda bulunmaması halinde suçun cezalandırılması için kanun bir şart getirmiştir. Kanuna göre gıyapta hakaretin cezalandırılması için hakaretin 3 kişinin şahitliğinde edilmesi gerekmektedir.
Görüldüğü üzere hakaret suçunun oluşumunda fiilin hangi şartlar altında, kime karşı ve nasıl gerçekleştirildiği çok önemlidir. Bu nedenle bahsedilen hususları mahkemede kanıtlayabilmek için bir ceza avukatı ile çalışmak oldukça önemlidir.
Nitelikli Hakaret Suçu (TCK 125/3)
Hakaret suçunun nitelikli hali TCK 125/3’de düzenlenmiştir. Nitelikli hakaret suçu TCK 125/1’de düzenlenen basit hakaret suçuna göre daha ağır cezayı gerektirir. Kanunda nitelikli hal olarak belirtilen durumlar şunlardır;
- Kişiye siyasi, sosyal, felsefi, ideolojik, dini düşüncelerini açıklamasından, yaymasından ya da bunlara uygun bir yaşam sürmesinden dolayı hakaret edilmesi.
- Kamu görevlisine karşı üstlendiği kamu görevinden dolayı hakaret edilmesi.
- Kişinin bağlı olduğu dinin kutsal sayılan değerlerine yönelik hakaret edilmesi.
Hakaret Suçunda Aleniyet (TCK 125/4)
Hakaret suçunun aleni biçimde işlenmesi cezanın artırılmasına yol açar. Aleni biçimde işlenme herkese açık bir alanda herkesin görme, duyma ya da anlaşılma ihtimali olan bir şekilde işlenmesidir. Yani kısacası kamuya açık alanda kişinin şeref ve onuruna yönelik fiil gerçekleştirilmesidir.
Tekrar söylemek gerekirse hakaret suçunda aleniyet cezayı artırıcı bir etkendir. Suçun aleni bir biçimde işlenmesi halinde verilecek ceza ⅙ oranında artırılır.
Karşılıklı Hakaret Suçu (TCK 129/3)
Hakaret suçunun karşılıklı şekilde işlendiği sıkça görülmektedir. Bu durum küfürleşme şeklinde olabileceği gibi, bir tarafın hakaretlerinin ardından diğer tarafın daha sonra hakaret etmesi şeklinde de olabilir. Burada önemli olan her iki tarafın da bir şekilde birbirine hakaret etmiş olmasıdır.
Karşılıklı hakaret durumunda cezada indirim yapılabilir ya da cezasızlık söz konusu olabilir. Hakim somut koşulları göz önünde tutarak ⅓ oranına kadar indirim yapabileceği gibi ceza verilmemesine de hükmedebilir. Ayrıca hakim olayın niteliğine göre indirim ya da cezasızlığı taraflardan birine ya da ikisine uygulayabilir.
Hakaret Suçunda Haksız Tahrik (TCK 129)
Haksız tahrik altında hakaret suçunun işlenmesi bir indirim ya da cezasızlık sebebi olarak düzenlenmiştir. Hayatın genel akışı altında haksız bir fiile karşı hakaret edilmesi olağan karşılanabilmektedir. Bu nedenle kanun haksız tahrik altında hakaret suçu için ⅓ oranına kadar indirim ve gerekli durumlarda ceza verilmemesini öngörmüştür.
Hakaretin haksız fiile karşı gerçekleşmesi durumunun da kendi içinde özel bir şekli vardır. Kanunun devamında hakaretin kasten yaralama suçuna karşı işlenmesi durumu düzenlenmiştir. Kasten yaralanan kişinin yaralayan kişiye hakaret etmesi durumunda hakaret suçundan dolayı ceza verilmez.
Kişinin Hatırasına Hakaret (TCK 130)
Hakaret suçunun ölmüş bir kişiye karşı hatırasına hakaret biçiminde işlenmesi de mümkündür. Kişinin hatırasına hakaretin gerçekleşmesi için suçun 3 kişinin tanıklığında işlenmesi gerekmektedir. Yani 3 kişinin huzurunda ölen bir kişiye hakaret edilmesi kişinin hatırasına hakaret suçunu oluşturur. Kişinin hatırasına hakaretin cezası makalemizin ilerleyen kısımlarında işlenecektir.
Suçun bu şeklinin bir diğer işlenme biçimi ise ölen kişinin ceset veya kemiklerini almak ya da aşağılayıcı harekette bulunmaktır. Alışıldık hakaret tanımının dışında olsa da bu fiil de hakaret suçu kapsamındadır. Ceset ve kemikler de kişinin hatırası kapsamında değerlendirilerek bu şekilde bir suç tanımı yapılmıştır.
Hakaret Suçunda İspat
Hakaret suçunda ispat konusu iki farklı yönden ele alınmalıdır. Birinci açıdan hakaretin nasıl ispat edileceği konusu incelenmelidir. Ceza davalarında her türlü delil ile ispat mümkündür. Olayın özelliklerine göre hakareti kanıtlamak için her türlü araç ve imkan kullanılabilir. Suçun ispatında ve buna karşı savunmada ceza avukatlarıyla çalışmak daha olumlu sonuç verebilmektedir.
Hakaret suçunda ispat konusunun ikinci yönü ise hakaret konusunun ispatıdır. Yani hakaret olduğu iddia edilen sözün gerçek bir durum olduğunun ispatlanmasıdır. Eğer hakaret olduğu iddia edilen söz ya da fiilin gerçek bir durum olduğu ispatlanırsa ceza söz konusu olmayacaktır.
Hakaret Suçunda Deliller
Hakaret suçundaki deliller için genel kural olan delilin hukuka uygun şekilde elde edilmiş olma şartı geçerlidir. Bunun anlamı karşı tarafın rızası olmadan yapılan ses ve görüntü kayıtlarının delil olarak nitelendirilemeyeceğidir. Ancak hukuka uygun olduğu takdirde her türlü delil ispat aracı olarak kullanılabilir.
Hakaret suçunda en sık başvurulan delil tanıktır. Tanıkların huzurunda suç gerçekleştiyse tanık beyanları dikkate alınarak ceza verilebilir. Ancak tanık bulunmayan durumlarda ispat daha karmaşık ve teknik bir konu haline gelmektedir. Bu nedenle hakaret suçunda ispat ve deliller konusunda bir ceza avukatına danışmak faydalı olacaktır.
Hakaret Suçu Cezası
Hakaret suçunun basit şekli dışında nitelikli şekli ve farklı işleniş biçimleri olduğu için farklı cezalar söz konusudur. Basit hakaret suçunun cezası 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezasıdır.
Nitelikli hakaret suçu, basit haline göre daha ağır bir yaptırıma tabi tutulmuştur. Makalemizin önceki kısımlarında bahsettiğimiz nitelikli şekillerde suçun işlenmesi halinde hapis cezası 1 yıldan daha kısa süreli olamaz.
Bu durumlar dışında cezanın indirildiği ya da artırıldığı durumlar vardır. Makalemizde genel olarak indirim ve artırım hallerinden bahsetsek de toplu bir şekilde belirtmek gerekirse şu şekilde sıralanabilir;
- Hakaret alenen işlenirse cezada ⅙ oranında artırım uygulanır.
- Haksız tahrik altında hakaret durumunda ⅓ oranına kadar indirim uygulanır ya da ceza verilmez.
- Kasten yaralama suçuna karşı hakaret edilmesi durumunda ceza verilmez.
- Karşılıklı hakaret durumunda ⅓ oranına kadar indirim uygulanır ya da ceza verilmez.
- Ölen bir kişinin hatırasına 3 kişinin şahitliğinde hakaret edilmesi halinde 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası uygulanır.
- Ölen kişinin cesedini veya kemiklerini almak ya da aşağılayıcı fiil işlemek durumunda 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası uygulanır.
İnternette Hakaret Suçu Cezası
Sosyal medyanın yaygınlaşması ve kullanım oranının çok yüksek olması nedeniyle hakaret suçunun internet üzerinden işlenmesi de sık karşılaşılan bir durum haline geldi. İnternette hakaret etmek de klasik anlamdaki hakaret suçunu doğurmaktadır.
Ancak internette herkesin görebileceği bir paylaşım şeklinde hakaret edilmesi hakarete aleniyet unsurunu da eklemektedir. Bu tarzda işlenen hakaret suçu daha önce de bahsettiğimiz üzere aleniyet sebebiyle ⅙ oranında ceza artırımına tabi tutulur.
Hakaret Suçunda Para Cezası
Kanun hakaret suçunun yaptırımı olarak hapis cezası veya adli para cezasını öngörmüştür. Yani hakim bu suçu işleyen sanığa hapis cezası verebileceği gibi adli para cezası da verebilir. Ancak bu suçta her ikisi birlikte verilemez, ikisinden birisi verilmelidir.
Kasten işlenen suçlarda 1 yıl ve daha az süreli hapis cezaları para cezasına çevrilebilmektedir. Hakaret suçunda da 1 yıldan az hapis cezası alınırsa bunun para cezasına çevrilmesi mümkündür. Ancak nitelikli hakaret suçu için en az 1 yıl hapis cezası öngörüldüğünden paraya çevirme mümkün olmayacaktır.
Hakaret Suçunda Etkin Pişmanlık
Kanun hangi suçlarda etkin pişmanlık kurumunun işletilebileceğini saymıştır. Hakaret suçu etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabileceği bir suç değildir. Yani bu suç için etkin pişmanlıktan yararlanmak mümkün değildir. Ancak makalemiz boyunca bahsettiğimiz üzere bazı durumlarda cezada indirim alma imkanı vardır.
Hakaret Suçundan Dolayı Manevi Tazminat
Ceza hukukunda manevi tazminat kavramı olmasa da medeni hukukta manevi tazminat kavramı yer almaktadır. Kanuna göre haksız fiil sonucu elem, üzüntü ve acı durumunu yaşayan kişi haksız fiili işleyen kişiden manevi tazminat talep edebilir. Hakaret de bir suç olmasının yanı sıra bir haksız fiildir.
Bu nedenle hakarete maruz kalan kişi manevi tazminat davası açabilir. Manevi tazminatın miktarı olayın özelliklerine göre değişebilmektedir. Hakaret nedeniyle manevi tazminat talep etmek isteyen kişilerin bu alanda deneyimli bir hukuk bürosuna başvurması önerilir.
Hakaret Suçunda Zamanaşımı
Hakaret suçu şikayete bağlı bir suçtur. Yani yetkili makamlara şikayet edilmedikçe bu suç hakkında soruşturma başlatılamaz. Ayrıca şikayetin geri çekilmesi halinde yargılama durur. Şikayet hakkı ise zamanaşımı süresi içinde kullanılmalıdır.
Hakaret suçu için 6 aylık bir zamanaşımı süresi söz konudur. Yani şikayetçi olmak isteyen kişi 6 ay içerisinde yetkili makamlara şikayetini iletmelidir. Sürenin kaçırılması halinde hakaret nedeniyle kişiye ceza verilemez.
Hakaret Suçunda Avukatın Önemi
Makalemiz boyunca bahsettiğimiz gibi hakaret suçunda ceza süresini etkileyen birçok farklı unsur bulunmaktadır. Uygulamada hakaret davalarında ispat ve cezalandırılma meseleleri oldukça sorunlu işlemektedir. Özellikle bu iki noktada, yani ispat ve ceza süresinde indirim noktalarında dikkatli olmak gerekmektedir. Bu hususlar da hukuki bilgi gerektiren teknik hususlardır. Bu sebeple bir ceza avukatı aracılığı ile hakaret davasının takip edilmesi olumlu sonuç alma ihtimalini artıracaktır. Yazgan&Çelik Hukuk Bürosu olarak Çanakkale’de hakaret davası ve diğer ceza davalarında müvekkillerimiz adına en iyi sonuçları almak amacıyla çalışıyoruz.