Deport (Sınırdışı) Ne Demektir?
Deport kararı yani diğer bir deyişle sınırdışı edilme kararının ne anlama geldiği Türkiye’de bulunan yabancılar tarafından merak edilen sorulardan. Türkiye’de yaşayan ya da bir nedenle bulunan yabancının ülkeden çıkarılması ve tekrar girmesinin yasaklanmasına deport kararı denmektedir. Deport kararı birçok farklı sebeple verilebilmektedir. Kanuna aykırı eylemlerde bulunmak, ahlaka aykırı yaşam sürmek, ulusal güvenliği veya sağılığı tehlike yaratmak, oturma izni, çalışma izni ya da vize gibi konularda ihlalde bulunmak durumlarında sınırdışı edilme kararı verilmektedir. Bir kişinin deport edilebilmesi için Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmaması gerekmektedir. Yani yalnızca yabancılar hakkında deport kararı verilebilir.
Bir yabancı hakkında deport kararı verilmiş ise deport kararı kaldırılmadan bu kişini yeniden Türkiye’ye girmesi mümkün değildir. Deport kararı verilmesi sonucunda kişiler yeniden ülkeye giremedikleri için ciddi problemler yaşayabilmekte, ailesinden ve işinden uzaklaşmak zorunda kalabilmektedir. Bu nedenle şartların sağlanması halinde mutlaka deport kararını kaldırma yoluna başvurulması tavsiye edilmektedir.
Deport Edilme (Sınırdışı Edilme) Sebepleri Nelerdir?
Deport kararının dayanağı olan sebep oldukça önemlidir. Deport kararının kaldırılması işlemlerinde kararı dayanağı olarak gösterilen sebebe göre izlenecek yol da değişmektedir. Deport edilme sebepleri farklı şekillerde karşımıza çıkabilmektedir. Sebebe göre deport süresi de değişiklik gösterebilmektedir. Her ne kadar sınırdışı edilme sebepleri çok fazla olsa da genel olarak belli sebeplerle deport kararı verildiği gözlemlenmektedir. Genel olarak en çok karşılaşılan deport edilme sebeplerini şu şekilde sıralayabiliriz;
- Çalışma izni bulunmayan kişinin kaçak şekilde çalışması
- Oturma izni bulunmadan ya da oturma izninin süresi biten kişinin ülkede yaşamaya devam etmesi
- Vize süresi dolan kişinin ülkede kalmaya devam ederek vize ihlali yapması
- Ahlaka aykırı davranışlarda bulunması (Bu durum genelde fuhuş olarak karşımıza çıkmaktadır.)
- Kanunun sağladığı haklardan faydalanabilmek için muvazaalı evlilik yani sahte evlilik yapması
- Kanuna ve kamu düzenine aykırı davranışlarda bulunması
- Terör örgütleriyle ilişkisi olması
- Uluslar arası koruma statüsü başvurusunun reddedilmesi veya koruma statüsünün sona ermesi
Tekrar belirtmek gerekir ki deport edilme sebepleri bunlardan ibaret değildir. Sayılan sebepler dışında da yabancının sınıdışı edilmesine neden olabilecek sebepler bulunmaktadır. Deport edilme sebeplerinden hangisine dayanıldığı deport süresi ve deport kararı kaldırma sürecinde izlenecek yol açısından farklılıklar ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle hakkında deport kararı verilen kişinin mutlaka yabancı hukuku konusunda deneyimi bulunan bir avukata danışması tavsiye edilmektedir.
Deport Kararı Kaldırma İşlemleri Nelerdir?
Deport kararı verilmesinin sonucu olarak söz konusu kararın muhatabı olan yabancı, deport kararı süreli ise süre bitene kadar, süresiz ise hiçbir zaman ülkeye giremez. Kural bu şekilde olsa da sınırdışı kararının kaldırılarak yeniden ülkeye giriş yapılabilmesi de mümkündür. Şartların sağlanması halinde deport kararının kaldırılması için hukuki yollara başvurulabilir ve deport süresi tamamlanmadan ülkeye giriş yapılması mümkün olabilir.
Sınırdışı edilme kararı iki farklı şekilde kaldırılabilmektedir. Deport kararını kaldırmanın yollarından birisi dava açmaktadır. Deport kararı idari işlem niteliğinde olduğu için işlemin iptali amacıyla dava açılması mümkündür. Diğer bir yol ise meşruhatlı vize alınmasıdır. Bu vize ile deport kararı kaldırılmadan ülkeye giriş yapmak mümkündür.
Meşruhatlı Vize İle Deport Kararı (Sınırdışı Edilme Kararı) Nasıl Kaldırılır?
Meşruhatlı vize, hakkında deport kararı verilen kişilerin ülkeye giriş yapmasını sağlayan bir vize türüdür. Bu vize sayesinde deport süresi bitmemiş ya da deport kararı kaldırılmamış olsa dahi ülkeye giriş mümkün olmaktadır. Ancak herkesin her durumda meşruhatlı vize alması mümkün değildir. Meşruhatlı vize şu sebeplerle verilebilmektedir;
- Eğitim ve araştırma
- Çalışma
- Sağlık sebepli zaruri durumlar
- Evlilik
Bu sebeplerden birinin mevcut olması durumunda hakkında deport kararı verilmiş olan yabancı meşruhatlı vize alarak ülkeye giriş yapabilir. Ancak bu süreç kolay değildir. Vize alma sebebini kanıtlamak, evrakları tam ve eksiksiz olarak toplamak ve başvuruyu doğru bir şekilde yapmak gerekmektedir. Bu nedenle bir avukat yardımıyla söz konusu işlemlerin yapılması önemlidir. Avukat aracılığıyla yapılmayan işlemlerde evrak eksikliği ya da basit hatalar sebebi ile başvurunun reddedildiği sıkça görülmektedir.
Meşruhatlı vize yoluyla deport kararı bulunmasına rağmen ülkeye girmesi mümkün olmayan kişiler de bulunmaktadır. Terör örgütleriyle bağlantısı olması sebebiyle ya da casusluk, bölücülük gibi faaliyetler yürütmesi sebebiyle sınırdışı edilen kişilerin meşruhatlı vize alarak giriş yapmasına izin verilmemektedir.
Deport Kararı Dava Yolu İle Nasıl Kaldırılır?
Deport kararı yani diğer ismiyle sınırdışı edilme kararı bir idari işlemdir. Bilindiği üzere idari işlemlere karşı iptal davası açılması mümkündür. İdari işlemin iptali davası, deport kararını kaldırma davası İdare Mahkemeleri’nde açılabilir.
Deport edilen kişi, deport kararının kendisine tebliğ edilmesinden itibaren 7 günlük süre içerisinde deport kararına karşı davayı açmalıdır. Aksi takdirde zamanaşımı süresi dolacağından deport kararı kaldırma davasının açılması mümkün değildir. Tarafına sınırdışı edilme kararı tebliğ edilen kişinin bir avukata danışması önerilir. Tebliğden sonra dava için belirlenmiş süre oldukça kısa olduğundan ve dava süreci avukat desteği olmadığından yürütülmesi zor bir süreç olduğundan avukat desteği davanın olumlu sonuçlanması açısından önemlidir.
İdari işlemin iptali için davanın açılmasıyla birlikte yürütmenin durdurulmasına karar verilmesinin talep edilmesi halinde genellikle yürütmenin durdurulması kararı verilmekte, böylece dava sonuçlanana kadar kişinin ülkeden çıkarılması engellenmektedir. Görüldüğü üzere deport kararına karşı açılacak olan dava hukuki donanım ve teknik bilgi gerektiren bir davadır.
Sınır Dışı Edilme Süreci ve İşlemleri Nasıl İlerler?
Yakalanma, ihbar ya da teslim olma sebebiyle deport edilecek olan kişinin öncelikle tıbbi muayenesi yapılmalıdır. Bu nedenle yabancı kişi ilk olarak hastaneye götürülür. Hangi hastanede tedavinin gerçekleşeceği İl Göç İdaresi tarafından belirlenmektedir. Daha sonra idare gerekli evrakları hazırlayarak kişiyi geri gönderme merkezine göndermektedir. Farklı bölgelerde farklı geri gönderme merkezleri bulunmaktadır. Örneğin hakkında sınırdışı kararı verilen yabancı Çanakkale’de bulunuyorsa Çanakkale Ayvacık Geri Gönderme Merkezi’ne götürülmektedir. Yabancılar Geri Gönderme Merkezi nezdinde evrak işlemlerinin tamamlanmasından sonra ise vatandaşı olduğu ülkeye ya da istediği ülkeye gönderilme işlemleri yapılır.
Geri Gönderme Merkezi’nde İdari Gözetim Nedir?
İdari gözetim, hakkında deport kararı bulunan kişilerin araştırmalar ve gönderme işlemleri tamamlanana kadar geri gönderme merkezinde tutulmasıdır. İdari gözetim kararı valilik tarafından en fazla 6 ay için alınabilir. Kişinin yalan beyanda bulunması sebebiyle sürecin uzaması durumunda idari gözetim en fazla 6 ay daha uzatılabilir.
Geri Gönderme Merkezi’nden Nasıl Çıkılabilir?
Geri gönderme merkezinde uygulanan idari gözetimden çıkılması mümkündür. İdari gözetim kararına karşı Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurulabilir. Bu başvuru idareye verilecek olan dilekçe ile gerçekleştirilmektedir. Örneğin Çanakkale Ayvacık Geri Gönderme Merkezi’nde bulunanlar için yapılacak olan başvurunun dilekçesi bu kuruma verilmelidir. Sulh Ceza Hakimliği başvuru üzerine 5 gün içerisinde karar verir. İdari gözetim kararına karşı yapılan başvuru oldukça önemli ve hukuki bilgi gerektiren bir işlemdir. Bu nedenle yabancılar hukukunda tecrübeli bir avukat ile yürütülmesi önerilir.
Terke Davet Nedir?
Terke davet, geri gönderme merkezine gitmeden deport edilmeyi sağlayabilecek bir yöntemdir. Deport edilme şartlarını taşıyan kişinin sınırdışı edilmek amacıyla başvuruda bulunması durumunda deport kararı yerine terke davet kararı verilebilir. Duruma göre kişi kendisi başvurmamış olsa dahi terke davet kararı verilmesi mümkündür. Kişinin durumu, iyi hali ve diğer unsurlar göz önünde bulundurularak karar verilmektedir. Terke davet kararı sonrasında kişinin ülkeden ayrılması için 15 gün ile 30 gün arasında süre tanınır.
Terke davet kararının verilmesi için yapılacak olan başvurunun tam ve eksiksiz olarak yapılması çok önemlidir. Durumun yanlış aktarılması ya da bazı evrakların yanlış verilmesi nedeniyle geri gönderme merkezine gönderilme çok sık karşılaşılan bir durumdur. Bu nedenle bir yabancılar hukuku avukatı ile çalışılması olumlu sonuç almak için önemlidir.
Sınırdışı Edilemeyecek Kişiler Kimlerdir?
Yazımız boyunca kimlerin hangi durumlarda sınırdışı edilebileceğini anlattık. Ancak uluslararası ve ulusal mevzuat gereğince bazı kişilerin sınırdışı edilmesi mümkün değildir. Kişi deport edilemeyecek kişilerden biriyse herhangi bir nedenle deport kararı verilmesi mümkün değildir. Ancak bu kişiler hakkında başka tedbirler uygulanarak gözetim sağlanabilir. Hakkına deport kararı verilemeyecek kişiler şunlardır;
– Türkiye’de ciddi derecede bir tedavi sürecinin içinde bulunmasıyla birlikte bu tedavinin gönderileceği ülkede devamının sağlanamayacak olması ya da gönderme esnasında sağlık sorunları yaşanma ihtimali bulunması.
– Yabancının gönderileceği ülkede öldürülme, kötü muamele veya işkence ile karşı karşıya kalma riski bulunması hususunda inandırıcı delillerin bulunması.
– Yabancının insan ticareti, cinsel şiddet, fiziksel şiddet veya psikolojik şiddet mağduru olması ve bu nedenle tedavilerinin devam ediyor olması.
– Yabancının yaşlılık, hamilelik veya engellilik gibi sebeplerle seyahat etmesinin mümkün olmaması.
Deport Kaldırma Davasında Zamanaşımı
Deport kararı daha önce de belirttiğimiz üzere bir idari işlemdir. İdari işlemin iptali davası niteliğinde olan deport kaldırma davası deport kararının kişiye tebliğinden itibaren 7 gündür. Kişi geri gönderme merkezinde idari gözetim altındayken ise idari gözetimin sonlanması amacıyla dilediği zaman Sulh Ceza Hakimliği’ne başvuruda bulunabilir. Hakimlik 5 günlü süre içerisinde karar vermektedir. Deport kaldırma, oldukça farklı yönleri olan ve duruma göre farklı davaların gündeme gelebileceği bir durumdur. Bu nedenle de sürelerin takibi çok önemlidir. Deport kaldırma davalarının yabancılar hukukunda uzmanlaşmış avukat aracılığı ile takip edilmesi kişinin faydasına olacaktır.
Deport Kaldırma Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Deport kaldırma davası özünde idari işlemin iptali davası olduğundan görevli mahkeme İdare Mahkemeleri’dir. İdari gözetim kararına karşı açılacak davalarda ise görevli mahkeme Sulh Ceza Hakimliği’dir. Deport kaldırma davasında yetkili mahkeme kararı veren idarenin bulunduğu yer mahkemesidir. Yani karar Çanakkale Valiliği ya da Çanakkale İl Göç İdaresi tarafından verildiyse dava Çanakkale İdare Mahkemeleri’nde açılmalıdır. Yine idari gözetim kararına karşı açılan dava da gözetimin uygulandığı yer mahkemesinde görülmektedir.
Deport Kaldırma Davasında Avukatın Önemi
Sınırdışı ya da diğer adıyla deport işlemleri özellikle yabancılar için oldukça karmaşık bir konudur. Ne yazık ki birçok yabancı kendilerini anlatamamaları sebebiyle deport işlemlerinde olumsuz sonuçlarla karşı karşıya kalabilmektedir. Deport edilen kişilerin geri dönebilmesi, deport kararı verilen kişinin gönderilmeden bu kararın iptal edilmesi ya da geri gönderme merkezinde idari gözetim altındaki kişilerin gözetimden çıkması gibi durumlarda izlenecek prosedürler farklı ve karmaşıktır. Deport kaldırma ya da idari gözetimden çıkma durumlarında bir avukata başvurmak daha doğru olacaktır. Çanakkale’de ve başka birçok ilde deport ve sınırdışı edilme konularında deneyimli avukat kadromuzla yabancı müvekkillerimize hizmet vermekteyiz.
